نگاهی به اینترنت 5G و زمان تجاری سازی آن در ایران

یکی از مهمترین اهدافی که نسل پنجم شبکه های ارتباطی به دنبال آن است افزایش سرعت انتقال داده ها است. به گونه ای که دست کم دستیابی به سرعت ۲۰ گیگابیت بر ثانیه (یک گیگابیت بر ثانیه به ازای هر کاربر)، بهبود ظرفیت خدمت رسانی به کاربران شبکه (پشتیبانی از کاربران بیشتر)، کاهش تأخیر شبکه و بهینه سازی مصرف انرژی در تجهیزات سیار و پشتیبانی از سرعت بیشتر ویژه کاربران سیار (کاربرانی که درون خودروهای در حال حرکت در اتوبان ها یا قطارها قرار دارند) را ارائه کند. در این نسل باید حداقل یک میلیون کاربر ارتباطات پهن باند سیار در هر کیلومتر مربع بتوانند به شبکه متصل شوند و همچنین هر کاربر باید این توانایی را داشته باشد تا در شلوغ ترین حالت، حداقل سرعت ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه را تجربه کند.

موضوعی که استاندارد نسل چهارم موفق نشد به آن پاسخ دهد. کاهش مصرف انرژی معیاری است که در این نسل روی آن تاکید خاصی شده و دستگاه های فرستنده و گیرنده اپراتورها باید در ساعت کم مصرف به حالت صرفه جویی انرژی وارد شده و به سرعت فعال شوند که این معیار هم در نسل چهارم قید نشده بوده است. بنابراین، نسل پنجم امکان ارتباط به صورت رسانه جاری (streaming) در ساعات اوج مصرف از طریق تلفن همراه را برای افراد فراهم می کند. همچنین، هدف عملیاتی دیگر آن بهبود پشتیبانی از ارتباطات ماشین با ماشین، یعنی اینترنت اشیا، با هزینه کمتر، مصرف باتری کمتر و تأخیر کمتر از نسل چهارم است.

بهره برداری از اولین سایت 5G توسط ایرانسل

نخستین سایت 5G ایران، با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و ایرانسل، در محل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، واقع در خیابان کارگر شمالی تهران راه اندازی شد. ایرانسل چهارشنبه اول مرداد 1399 به طور رسمی خبر راه اندازی نسل پنجم تلفن همراه به عنوان یک تحول بزرگ حوزه دیجیتال معرفی کرد. ایرانسل به عنوان اولین و بزرگترین اپراتور دیجیتال ایران، پیش از این نیز در شهریورماه 1396، نخستین آزمایش شبکه 5G در ایران را انجام داده و نمونه ای از شبکه کامل (End to End) نسل پنج، شامل هسته شبکه و رادیو را آزمایش کرده بود.

در ادامه این شرکت موفق شد دومین سایت نسل پنجم را در ساختمان مرکزی خود راه اندازی کند. ایرانسل با هدف توسعه دولت همراه و ارتقای سطح کیفی دسترسی به زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، هم راستا با سیاست های ابلاغ شده در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه و نیز راهبردهای خود به عنوان یک اپراتور دیجیتال، از جمله کمک به شرکت های فعال در جهت تسریع در رشد و حمایت و پشتیبانی جدی از کسب وکارهای نوپای اینترنتی از آغاز تا ورود به بازار، توسعه کمی و کیفی شبکه دیتا و حفظ و بهبود جایگاه فعلی ایرانسل در این حوزه، توسعه شبکه ایرانسل به عنوان سریعترین لایه دسترسی به شبکه ملی اطلاعات و استفاده حداکثری از بسترهای ایجاد شده در جهت رشد تولید محتوا و توسعه ارائه خدمات (پرداخت، آموزش، بهداشت، حمل و نقل و…)، نخستین سایت نسل پنجم تلفن همراه ایران را برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، راه اندازی کرده است.

ورود همراه اول به دنیای 5G

همراه اول اوایل مهرماه خبر از امضا تفاهم نامه چند جانبه برای ارائه اینترنت 5G داد. به گزارش اداره کل ارتباطات شرکت ارتباطات سیار ایران، مراسم رونمایی از کاربست های 5G در ایران صبح روز یکشنبه 6 مهرماه در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور بازیگران اصلی حوزه ICT و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد.

مهدی اخوان بهابادی مدیرعامل همراه اول در این مراسم با بیان اینکه فناوری «نسل پنجم تلفن همراه» دارای دو ویژگی کلیدی «تأخیر کمتر» و «سرعت بالاتر» است، اظهار کرد: حدود یک سال و نیم پیش تستی را در شبکه همراه اول برای سرعت بالای یک گیگابیت بر ثانیه داشتیم؛ بعد از مراسم با خودمان فکر کردیم اگر این فناوری به بهره برداری گسترده و تجاری برسد، چه موضوعاتی حادث خواهد شد و پیامدهای آن چه خواهد بود. وی ادامه داد: اولین موضوع «مصرف ترافیک» و سپس مقوله محتواست. زمانیکه ترافیک مصرفی مردم ظرف یک سال با رشد 80 درصدی مواجه می شود، جایی در کشور باید باشد که درباره نحوه ورود به نظام محتوایی، فکر کند. اخوان بهابادی با اشاره به اینکه اپراتورها تنها بستر ترافیکی را در اختیار دارند و نقشی در نظام محتوایی ندارند و تنها وزارت ارتباطات است که فناوری نسل پنجم را پیگیری می کند، از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درخواست کرد همچون گذشته در شورای عالی فضای مجازی پیگیر مشخص شدن متولی بحث محتوا در کشور باشد.

وی خاطر نشان کرد: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان وزارتخانه ای تخصصی، باید به موقع چاره اندیشی و پیش بینی کند تا با علم به موضوع نسل پنجم ورود کنیم و این را هم در نظر داشته باشیم که اغلب حوزه های محتوایی به موقع واکنش نشان نمی دهند. اخوان بهابادی با تأکید بر اینکه در همراه اول مقوله بومی سازی را به صورت جدی دنبال می کنیم، ابراز کرد: ما در همراه اول مصمم هستیم، تحقیقات، توسعه و طراحی مقولات مرتبط با نسل5 را با ظرفیت دانشگاهی پیش ببریم. اخوان بهابادی در این مراسم نوید داد بزودی اولین نودهای 5G شبکه همراه اول در دانشگاه های تهران، صنعتی شریف و علوم پزشکی شهید بهشتی راه اندازی می شود. در این مراسم همراه اول به عنوان اپراتور پیشرو که از سال 1396 کاربست های نسل پنجم تلفن همراه در ایران را شروع کرده با امضای سه تفاهم نامه همکاری اقدامات خود برای ارائه خدمات مبتنی بر 5G در ایران را عملا آغاز کرد.

تفاهم نامه نخست که به صورت چهارجانبه بین همراه اول، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونت علمی ریاست جمهوری و دبیر ستاد توسعه فناوری های دیجیتال به امضا رسید، در حوزه «5G ،IoT و هوش مصنوعی» با موضوع حمل ونقل هوشمند، سلامت هوشمند، شهر هوشمند، انرژی و صنعت و معدن بود. تفاهم نامه دوم نیز چهارجانبه و بین همراه اول، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دانشگاه های صنعتی شریف و تهران با هدف توسعه فناوری ها، محصولات و راهکارهای حوزه شبکه های مخابراتی نسل های پنجم و آینده بود. آخرین تفاهم نامه به شکل چهارجانبه بین همراه اول، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونت علمی ریاست جمهوری با تأکید بر توسعه راهکارها و خدمات مبتنی بر شبکه 5G در مقوله های سلامت و پزشکی هوشمند، جراحی – پزشکی – مانیتورینگ از راه دور منعقد شد.

تجاری سازی 5G در ایران ممکن است تا سال 1402 به طول بیانجامد

بیژن عباسی آرند مدیر عامل ایرانسل در حاشیه مراسم رونمایی از سایت 5G ساختمان مرکزی ایرانسل در جمع خبرنگاران، اعلام کرد: وقتی بحث شهر هوشمند، سلامت از راه دور و خودروی خودران را می کنیم نیازمند زیرساخت هایی است که بتواند ارتباط را فراهم کند و پلت فرم هایی روی این زیرساخت ها به مردم خدمت بدهد که یکی از ویژگی های نسل ۵ امکان در اختیار گذاشتن سرعت بالاست. وی گفت: با نسل پنجم بازی های آنلاین با تأخیر کمتر و سرعت بیشتر انجام می شود. مدیر عامل ایرانسل افزود: این نسل جدید را بیشتر در گام نخست در مراکز صنعتی دانشگاهی به کار خواهیم بست که هم اکنون در اغلب کشورهای دنیا به سمت این نسل جدید رفته اند و در میان کشورهای منطقه؛ ترکیه، امارات، بحرین و عربستان از مدتی پیش ورود کردند.

عباسی آرند در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چه زمانی این فناوری جدید در همه شهرها توسعه پیدا می کند؟ گفت: هنوز گوشی های 5G و مودم کم است و باید چند سالی فرصت داد و فکر می کنم تا سال ۱۴۰۲ تجاری شود. وی افزود: در زمینه ساخت مودم مشارکت های خوبی از شرکت های دانش بنیان و در ادامه می توانیم با کسانی که در حوزه بازی فعالند برای تولید محتوا و ایجاد بازی مشارکت کنیم. مدیر عامل ایرانسل درباره فرکانس مورد نیاز برای این نسل از اینترنت گفت: ما جاهایی برای تأمین این فرکانس در مضیقه هستیم و جاهایی هم ظرفیت فرکانسی وجود دارد که می توان از آن استفاده بهینه کرد و وزارت ارتباطات به دنبال پیدا کردن بهترین روش برای مدیریت فرکانسی است. عباسی آرند افزود: در نسل 5G فرکانس ۲۷ تا ۲۸ گیگاهرتز مدنظر است و ما در این دامنه؛ محدودیت کمتری خواهیم داشت.

اینترنت نسل ۵ در گام نخست مراکز تحقیقاتی را تحت پوشش قرار می دهد

مدیرعامل ایرانسل گفت: در گام نخست تلاش می کنیم 5G در مراکز تحقیقاتی خدمت بدهد و هر زمان سیاست وزارت ارتباطات درباره مدیریت فرکانس نهایی شد این فناوری در سطح شهر توسعه می یابد. بیژن عباسی آرند در حاشیه مراسم رونمایی از سایت 5G ساختمان مرکزی ایرانسل در نشستی خبری در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره فرکانس های مورد نیاز برای نسل پنجم اینترنت افزود: در واقع سه ناحیه فرکانسی به این نسل از فناوری اختصاص پیدا می کند و در کشور ما در سازمان تنظیم مقررات رادیویی نحوه مدیریت فرکانس نهایی می شود و متناسب با مدیریت فرکانس در این سازمان بحث تخصیص فرکانس خاص به نسل پنج رخ می دهد. ما مرحله آزمایشی را بر اساس فرکانس ۳ هزار و ۵۰۰ انجام دادیم و اگر بخواهد این فناوری در سطح عموم توسعه پیدا کند وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات باید فرکانس را ابلاغ کند.

عباسی آرند گفت: توسعه این نسل جدید سرمایه گذاری سنگینی می خواهد که حداقل چند سال طول می کشد، اما براساس تجربه برخی کشورها می توانند اپراتورها باهم سرمایه گذاری مشترک داشته باشند که وزارت ارتباطات در این زمینه ایده هایی را دارد وهر زمان اعلام شود اپراتورها می توانند متناسب با آن مشارکت کنند. وی حرکت ایرانسل از دیتا به دیجیتال را ضروری خواند و گفت: ما باید زیرساخت هایی را فراهم کنیم که کسب و کار دیجیتال توسعه پیدا کند و یکی از این زیرساخت ها همین 5G است و توسعه شهر و سلامت هوشمند و اتومبیل های خودران منوط به توسعه همین نسل های جدید است.

عباسی آرند درباره آخرین پیشرفت های ایران در ساخت مودم گفت: در ۲ سال اخیر توجه زیادی به این موضوع شد و همکاران ما در وزارت صمت حمایت خوبی کردند و ما هم در اپراتورها از شرکت های دانش بنیان حمایت کردیم، نسخه اولیه این مودم به همت شرکت های دانش بنیان ساخته شده که جواب هم داده است و این مودم فعلا در مراکز صنعتی و تحقیقاتی به کار گرفته می شود.

کاربردهای 5G در زندگی روزمره

بر اساس استانداردهای GPP3 در نسل پنجم، شاخص هایی نظیر میانگین سرعت، حداکثر سرعت، ظرفیت شبکه، بهره وری طیف، بهره وری مصرف انرژی، تحرک و کاهش ضریب تأخیر، استانداردهایی دارند که نسل چهارم توانایی دستیابی به آنها را نداشته است. شبکه نسل پنج تلفن همراه، دارای مزایایی نظیر سرعت بیشتر، تأخیر کمتر، تعداد و تراکم کاربر بالاتر و شبکه پایدارتر است که این مزایا، منجر به مدیریت خدمات حیاتی، دستیابی به پهن باند سریعتر در همه جا و بهره گیری از اینترنت اشیای انبوه می شود.

این تکنولوژی می تواند در خصوص مواردی چون بهداشت و سلامت، دولت همراه، کشاورزی، حمل و نقل، انرژی و مسائل مالی راهگشا باشد و پیش بینی می شود که در آینده نزدیک، 5G اثر قابل توجهی بر اقتصاد جهان داشته باشد.

فناوری 5G ضمن افزایش سرعت و کیفیت خدمات دیجیتال، ارائه خدمات جدید و کاهش شکاف دیجیتالی بین شهرها و مناطق کم برخوردار و محروم را در پی دارد. با استفاده از این فناوری می توان با ایجاد زیرساخت های لازم، برای ارائه خدماتی مانند جراحی از راه دور، دسترسی به محتوای با کیفیت 4K، توسعه خدمات شهر هوشمند و خدمات مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا، استفاده از هوش مصنوعی برای کمک به بهره وری تولید و مدیریت مصرف انرژی در کشاورزی اقدام کرد.