مزایا و معایب استفاده از فلش در طراحی وب سایت
انیمیشن تحت وب و متحرک سازی تعاملی از همان اوایل توسعه دنیای اینترنت و گرافیک وب مورد توجه بوده. چه به صورت فایلهایی با تصاویر متحرک در قالب GIF، و چه با کمک تکنیکهای اولیه JavaScript.
اما به موازات این پیشرفتها، یک سکوی تحت وب دیگر کمکم مطرح می شود و جای خود را باز می کند: نرم افزار Flash، محصولی از شرکت macromedia (که در سال 2010، شرکت Adobe آنرا خریده)، فایلهایی بر اساس طراحی برداری یا وکتوری خروجی میدهد که با نصب Flash Player به راحتی روی صفحات وب اجرا میشود.
دنیای فلش، دنیایی کاملا متفاوت با محیط گرافیک پیکسلی یا Bitmap بود. این قالب می توانست حرکتهای نرم و زیبایی از شکلها و متنها را با حجمی قابل قبول و گاه بسیار کمتر از معادل GIF خود تولید کند. برگ برنده دیگر فلش این بود که قابلیت تعاملی بودن را نیز داشت. اما مشکل آن این بود که روی همه مرورگرها این افزونه (Plug-in) نصب نبود و بنابراین همه لزوما نمیتوانستند فلش را ببینند. اما ویژگیهای منحصر به فرد فلش و گسترش سریع آن، کمک کرد تا اکثریت کاربران اینترنت Flash Player کم حجم را دانلود و این قابلیت را فعال کنند. بدین ترتیب کمکم شاهد نقش پررنگتر فلش در صفحات وب، و شکل گیری سایتهای Full-Flash بودیم.
بنابراین میتوان «استفاده از فلش» را در وب به سه دسته نه چندان متمایز تقسیم نمود:
1- دسته اول فلشهای تبلیغاتی هستند که ادامه راه بنرها و لوگوهای GIF را با افکتها و حرکتهای پیشرفتهتر پیش میبرند.
2- دسته دوم فلشهای تزئینی هستند که در بخشهای مختلف ساختار سایتها استفاده میشوند. برای مثال در طراحی هدر، منوها، کلیدها، اسلایدها و... ممکن است از فلش استفاده شود.
3- دسته سوم اصطلاحا سایتهای Full Flash هستند، که تمام سایت، اعم از ساختار و محتوا، تحت فلش اجرا میشود و دیگر از شیوه کدنویسی استاندارد طراحی صفحات وب برای ارائه محتوا استفاده نمیشود. اینگونه سایتهای اعجابانگیز، سرشار از حرکتها و افکتهای متنوع، جذاب و خلاقانهای هستند که در زمینه موشنگرافیک تحت وب حرف اول را میزند. تعاملی بودن این محیط در کنار قدرت فوقالعاده فلش در خلق انیمیشن، موجب شد شاهکارهای آنلاینی خلق شود که در نوع خود بی نظیر باشد.
معایب سایتهای Full Flash:
اما بنا به دلایلی اینگونه از سایتها آنچنان که باید رواج پیدا نکردند. این شیوه از طراحی سایت نقصهای جدی نیز داشت که اینجا به مهمترین آنها اشاره می کنیم:
الف- حجم بالای سایتهای فول فلش: معمولا اینگونه سایتها به خاطر استفاده فراوان از تصاویر، آبجکتها، متون و افکتهای حرکتی، حجم بسیار بالاتری از وبسایتهای استاندارد دارند. حجم زیاد سایت موجب میشود کاربر تا زمان بارگزاری کامل سایت به علت سرعت پایین منصرف شود و یا اشتیاق کمتری برای بازگشت به سایت و دیدن دوباره آن داشته باشد. ضمن اینکه در صورتی که مرورگر کاربر فلشپلیر نداشته باشد، زمانی نیز صرف دانلود و نصب آن میشود.
ب- محتوای عمدتا استاتیک: اکثر قریب به اتفاق سایتهای فول فلش، محتوایی استاتیک دارند. خصلت چیدمانهای خلاقانه گرافیکی این سایتها، کمتر اجازه میدهد که یک سایت به معنای واقعی داینامیک داشته باشیم. منظور ما از داینامیک، محتوای پویایی است که از یک دیتابیس خوانده شود و صاحب سایت بتواند بدون نیاز به طراح سایت، آن محتوا را تغییر دهد. اما معمولا اینگونه سایتها برای به روز رسانی نیاز به اعمال تغییرات توسط طراح دارند. به خصوص اگر زبان آن غیر انگلیسی و مثلا فارسی باشد! در حالی که اکثر سایتهای استاندارد، از یک سیستم مدیریت محتوا یا CMS بهره میبرند که محتوایشان بدون نیاز به طراح سایت می تواند به روز شود.
ج- عدم دسترسی به محتوا از طریق موتورهای جستجو: همانطور که می دانیم امروزه اصلیترین منبع بازدید یک سایت از طریق موتورهای جستجوی معروفی نظیر گوگل است که سایتها را بر اساس محتوایشان فهرست (index) میکنند. ارتقاء رتبه یک سایت در این فهرست SEO یا «بهینهسازی برای موتورهای جستجو» نام دارد که خود یک تخصص است. میتوان گفت سایتهای فول فلش، در زمینه SEO بسیار ضعیف عمل میکنند و معمولا حرفی برای گفتن ندارند. و این ضربه بزرگی به این شیوه از طراحی وب وارد می نماید.
د- گران بودن و دردسر زیاد: معمولا راهاندازی سایتهای فولفلش که از قابلیتهای فلش بودن بهترین استفاده را ببرد و موشنگرافیکهای جذاب و خلاقانه داشته باشد، هزینه زیادی برای طراحی میطلبد. ضمن آنکه حفظ و ساپورت اینگونه سایتها معمولا سختتر و پیچیدهتر است و نیاز به تخصصهای تلفیقی دارد. بنابراین هر کسی یا هر شرکتی نمیتواند سراغ این دسته از سایتها برود.
هـ- دور شدن از مفهوم وب: گرچه سایتهای فول فلش در زمینه تعاملی بودن معمولا چیزی کم ندارند، اما ساختار آنها وب گونه نیست و محدودیتهای زیادی نسبت به رقبای استاندارد خود دارند. متنها معمولا محدودند، تصاویر و متن ها کمتر قابلیت ذخیره شدن یا لینک شدن دارند و... . مثلا شما هیچ وقت یک شبکه اجتماعی فولفلش نخواهید دید! در یک کلام، اینگونه سایتهای فولفلش بیشتر به درد نرم افزارهای مالتی مدیا میخورند تا دنیای تارهای عنکبوت.
با این وجود، این نوع از سایتها همچنان به بقای خود ادامه میدهند و رو به پیشرفتند. خصوصا در بازیهای آنلاین و تحت وب (که در نوع خود پدیده قابل توجهی هم هست) یکی از جذاب ترین گزینه ها فلش است.
از لحاظ معیارهای زیباییشناسی موشنگرافیک، شاید بینظیرترین نمونهها را بتوان در این گونه از سایتها مشاهده نمود و سایتها را نه برای محتوا، بلکه برای زیبایی و خلاقیت به کار رفته در آنها بازدید نمود.